Amaqiniso athakazelisayo ngama-Andes Yithuba elihle lokufunda kabanzi ngezinhlelo zezintaba ezinkulu kunazo zonke emhlabeni. Izintaba eziningi eziphakeme zigxile lapha, ezinqotshwa abagibeli abahlukahlukene minyaka yonke. Lolu hlelo lwezintaba lubizwa nangokuthi i-Andes Cordillera.
Ngakho-ke, nanka amaqiniso athakazelisa kakhulu nge-Andes.
- Ubude be-Andes bungamakhilomitha angama-9000.
- Ama-Andes atholakala emazweni ayi-7: iVenezuela, iColombia, i-Ecuador, iPeru, iBolivia, iChile ne-Argentina.
- Ubuwazi ukuthi cishe u-25% walo lonke ikhofi emhlabeni ukhuliswa ngasentabeni ye-Andes?
- Iphuzu eliphakeme kakhulu lama-Andean Cordeliers yiNtaba i-Aconcagua - 6961 m.
- Ama-Inca ake ahlala lapha, kamuva agqilazwa ngabanqobi baseSpain.
- Kwezinye izindawo ububanzi bama-Andes budlula ama-700 km.
- Ebangeni elingaphezu kwamamitha angama-4500 e-Andes, kuneqhwa laphakade elingancibiliki.
- Iqiniso elithandekayo ukuthi izintaba zilele ezindaweni ezinesimo sezulu ezi-5 futhi zihlukaniswa nokushintsha kwesimo sezulu okubukhali.
- Ngokusho kososayensi, utamatisi namazambane kwaqala ukutshalwa lapha.
- E-Andes, endaweni ephakeme ngamamitha angama-6390, kunechibi lezintaba eliphakeme kunazo zonke emhlabeni, eliboshwe yiqhwa laphakade.
- Ngokusho kochwepheshe, uhla lwezintaba lwaqala ukwakha cishe eminyakeni eyizigidi ezingama-200 edlule.
- Izinhlobo eziningi zezitshalo nezilwane ezingapheli zinganyamalala ebusweni bomhlaba unomphela ngenxa yokungcola kwemvelo (bona amaqiniso athakazelisayo ngemvelo).
- Idolobha laseBolivia iLa Paz, elisendaweni ephakeme ngamamitha angama-3600, libhekwa njengenhlokodolobha ephakeme kunazo zonke emhlabeni.
- Intaba-mlilo ephakeme kunazo zonke emhlabeni - i-Ojos del Salado (6893 m) itholakala e-Andes.